تعریف ساکولنت
از:
در علم گیاهشناسی، ساکولنت ها گیاهانی با قسمتهای گوشتی و آب دار هستند که از ریشه، ساقه و برگ تشکیل شده اند. این گیاهان با ذخیره آب در بافت های خود قابلیت نگهداری در مکان های گرم وخشک را دارند و در برابر کم آبی هم مقاوم هستند. این ویژگی انواع ساکولنت ها تا حدودی شبیه کاکتوس ها است و به همین خاطر خانواده بزرگ کاکتوس ها زیر مجموعه ای از ساکولنت ها هستند.شاید شما هم این جمله معروف را شنیده باشید که:
هر کاکتوسی یک ساکولنت است ولی هر ساکولنتی یک کاکتوس نیست
بله در واقع در علم گیاهشناسی کاکتوس ها زیر مجموعه ای از ساکولنت ها در نظر گرفته شده اند و تفاوت اصلی آنها هم در وجود آرئول ها در کاکتوس ها است.
خانواده ساکولنت ها
ساکولنت ها خانواده بسیار بزرگی را تشکیل میدهند. آنها حدود 60 واریته را در بر میگرند که میتوان به افوربیا ،هاورتیا ،اشوریا،کراسولا و … اشاره کرد.
طی چند سال گذشته به دلیل تنوع بالا و راحت بودن شرایط نگهداری این گیاهان،گلخانه های تولیدی شروع به پرورش این گیاهان کردند و همین موضوع باعث شده امروزه ساکولنت ها با قیمت های بسیار مناسب در اختیار علاقه مندان قرار میگیرد. همینطور با توجه به اینکه این گیاهان ماندگاری بالایی در شرایط آپارتمانی دارند و همینطور به راحتی به دست علاقه مندان تکثیر میشود، طرفداران زیادی را جذب خود کرده است.
تعاریف از انواع ساکولنت ها
یک تعریف کلی در خصوص ساکیولنتها این است که این گیاهان مقاوم به خشکی هستند و برگها، ساقه ها، ریشه ها بیشتر از حالت عادی گوشتی شده و بصورت بافت ذخیره کننده آب توسعه یافتند. در برخی منابع علمی دیگر با حذف ریشه از این تعریف و اشاره به ساقه و برگهای گوشتی و ضخیم و متورم شده گیاه مورد نظر را در دسته ساکولنتها قرار می دهند. در این تعریف اگر بین ساکیولنتها و گیاهانی که در خاک برای زنده ماندن در شرایط نامساعد بشکل یک جوانه استراحتی در قسمت های زیر زمینی میمانند همچون: پیازها، بنه و غده ها؛ و با توجه به اینکه اگر ریشه ها در این تعریف آورده شود، در این صورت همه گیاهان کاشته شده در خاک بعنوان ساکیولنت طبقه بندی میشوند. گیاهانی که به زندگی در شرایط خشکی سازگار شده اند مانند ساکیولنتها به عنوان گیاهان خشکی زی نامیده میشوند. با این حال همه گیاهان خشکی زی، آب دار نیستند از طرفی روشهای دیگری به جای آب دار شدن بافت ها برای بقا در شرایط کم آبی نیز وجود دارد مانند کوچک شدن و یا حالت لوله ای شدن و یا چرمی شدن برگها. همچنین همه ساکیولنتها، خشکی زی نیستند مانند گیاه Crassula helmsii که هم آب دار است و هم آب زی.
تعریف ساکیولنت توسط کسانی که بصورت تفریحی این کار را انجام میدهند (گلخانه داران و پرورش دهندگان عمومی) با تعریف گیاهشناسان فرق دارد. در کاربرد باغبانی تعریف ساکیولنتها کاکتوس ها را شامل نمیگردد، بطوریکه در کتاب سه جلدی ساکیولنتها اثر جاکوبسن، از کاکتوسها مطلبی گفته نشده است. با این حال، در اصطلاحات گیاهشناسی کاکتوسها نیز ساکولنت می باشند. متخصصین باغبانی ممکن است گروه های دیگری از گیاهان مانند گونه های آناناس را از این گروه حذف کنند که مطمئنا این حذف نمودن غلط می باشد.
تعریف گیاهشناسان در خصوص ساکولنتها آن است که: هر گیاه بیابانی را که شادابی خود را حفظ می کند تا بتواند رشد کند را گویند. این گیاهان به ندرت شامل گیاهان خاکزی (که غدد و ریشه های آنها بطور کامل در زیر خاک است) می باشند اما شامل گیاهان با ساقه سخت و پایدار که دارای یک اندام متورم بالای سطح خاک و از یک ساقه، ریشه یا هر دو تشکیل شده است، می باشد.
یک مشکل دیگر این است که آیا گیاه، آب دار است یا غیر آب دار. در بسیاری از جنسها و خانواده های گیاهی، توالی پیوسته ای از گیاهان با برگهای نازک و ساقه معمولی تا گیاهانی که به طور واضح دارای برگها و ساقه های ضخیم و گوشتی هستند وجود دارند بنابراین تصمیم گیری در مورد اینکه گیاه آب دار است، اختیاری است. منابع متعدد ممکن است گیاهان را بصورت مختلف رده بندی کنند.
شکل ظاهری انواع ساکولنت ها
علاوه بر آب دار بودن، متورم و گوشتی بودن اندام ساکیلونتها مواردی همچون:
– نبود یا کاهش برگها، یا برگهای کروی تا استوانهای
– کاهش تعداد روزنه ها
– انجام عمل فتوسنتز بر روی ساقه بجای برگ و گاهی نیز توسط ساقه و برگ
– شکل رشد بصورت بالشتکی مانند، ستونی یا بصورت کروی
– وجود شیارها به سبب افزایش سریع حجم بوته و کاهش سطح تماس گیاه در معرض آفتاب
– وجود خار، پرز و مو باعث ایجاد محیطی مرطوب مابین تیغها و موها میگردد که علاوه بر آن ایجاد سایه نیز خواهد نمود.
– داشتن ریشه های بسیار نزدیک به سطح خاک (که باعث جذب آب از بارانهای سبک و شبنم های سنگین می گردد)
– داشتن توانایی گوشتی ماندن و پر از آب ماندن اندامها در دماهای داخلی بالا (مانند دمای 52 درجه سانتکراد )
– نفوذ ناپذیر بودن کوتیکول بیرونی (پوست)
– داشتن مواد موسیلاژی یا لعاب دار (که آب را به وفور حفظ میکنند.)
از جمله مواردی هستند که انواع ساکولنت ها را از مابقی گیاهانی که قدرت جذب رطوبت را دارند متمایز نموده و سبب حفظ هرچه بیشتر و بهتر رطوبت میگردد.
